مدیر کل هواشناسی اردبیل : ما منتظر اسفند وتامین اعتبار برای نیروهای جدید هستیم

اردبیل – پیش بینی دقیق شرایط جوی به دلیل ارتباط تنگاتنگ با امورات زندگی از جمله مطالبات مهم جامعه است، اما به عقیده کارشناسان تجهیزات فعلی هواشناسی اردبیل چندان قادر به پاسخگویی این مطالبه نیست.

به گزارش خبرنگارمهر، تغییرات مکرر جوی اردبیل واقع در اقلیم کوهستانی و در محاصره ارتفاعات بلند استفاده از تجهیزات به روز هواشناسی را ایجاب می کند. تجهیزاتی که بتواند به  شرایط اقلیمی فائق آمده و اطلاعات مناسبی از شرایط جوی در اختیار ساکنان قرار دهد.

با این وجود هر چند هشدارها و پیش بینی های هواشناسی طی سال های اخیر با بهبود کمی و کیفی همراه بوده اما هنوز پاسخ معقولی به نیاز شهروندان داده نمی شود.

این روزها در دنیا هواشناسی به جای ارائه گزارش های کلی از بارش یا عدم بارش، نیازهای خرد ساکنان را احصا کرده و برای هر یک پاسخ مطلوب ارائه می دهد.

اینکه ابری خاص بر فراز زمین یک کشاورز خواهد بارید، اینکه زمان مناسب برداشت فلان محصول کشاورزی چه وقت خواهد بود، اینکه در ارتفاعات فلان کوه برای یک صعود زمستانی وضعیت جوی به چه شکلی است، اینکه در تعطیلات خاص کدام مناطق وضعیت جوی مناسب تری برای گردشگری خواهند داشت و در نهایت اینکه در برگزاری برنامه های مختلف چقدر می توان به ثبات شرایط جوی اطمینان داشت از جمله برنامه های جدید هواشناسی است.

موضوعی که البته برای اردبیلی ها دور از ذهن است. عادت ساکنان این منطقه تجربه چهار فصل در یک روز بوده و بارها شنیده اند که در یک منطقه خاص قبل از ظهر تابش آفتاب، بعد از ظهر بارش باران و شب هنگام افت شدید دما را تجربه خواهند کرد.

این تغییرات جوی پاسخ به نیازهای احصا شده را به مراتب تشدید می کند و با این وجود هواشناسی استان با موانعی برای این پاسخگویی مواجه است. موانعی که به عقیده مدیر کل این مجموعه، بخشی به خود این دستگاه بر می گردد.

علی دولتی مهر معتقد است هواشناسی این روزها فرا دستگاهی است و اگر می خواهیم در سطح استانداردها عمل کنیم باید با همکاری تمامی دستگاه های درگیر در ماجرا باشد. در عین حال دولتی مهر تاکید دارد که کمبودهایی در میان است. کمبودهایی که با حرکتی لاک پشتی در صدد رفع آن اقدام می شود.

* آقای دولتی مهر صحبت خود را از سامانه "تهک" آغاز کنیم. قرار بود این سامانه به نیازهای کاربردی هواشناسی کشاورزان تمرکز داشته باشد. طرح سامانه تهک به کجا رسیده است؟

این طرح هفت مرحله فرآیند دارد که در ابتدا با کمک و مشارکت کشاورزان نیازها احصا می شود و سپس بر اساس امکانات قدم بر می داریم. در تهک ظرفیت سازی اهمیت ویژه دارد و در حال حاضر مرحله اخذ شماره تماس کشاورزان و دهیاران برای این ظرفیت سازی اجرا می شود.

در واقع تهک به این دلیل طرح شد که ما تا به امروز خواسته مردم را تولید نمی کردیم. در این سامانه مردم نیاز خود را تعریف می کنند و ما برای رفع آن اقدام می کنیم. اغلب کشاورزان پیش بینی نقطه صفر می خواهند و این یعنی مثلا ابری که در حال حاضر بر فراز یک زمین کشاورزی است آیا خواهد بارید یا نه. ما هنوز به این پیش بینی دست نیافته ایم.

* بر این اساس عملا تهک موانعی در اجرا دارد.

بله از جمله امکانات هواشناسی یا نحوه انعکاس اطلاعات هواشناسی. در حال حاضر به منظور اطلاع رسانی اطلاعات هواشناسی تفاهم نامه با دادگستری استان منعقد شد تا بتوانیم بدون مشکل به جوامع هدف اطلاع رسانی کنیم. در تفاهم نامه با دادگستری از طریق پیام کوتاه اطلاعات هواشناسی به کارکنان این مجموعه اعلام می شود.

تداوم انعقاد این تفاهم نامه با سایر دستگاه ها از جمله ورزش و جوانان و آموزش و پرورش در دست پیگیری است.

* یکی از نیازمندی های کشاورزی بحث تگرگ زدایی بود که قرار بود با سامانه های شناسایی به موقع از شدت خسارات بکاهد چرا تاکنون این سامانه نصب نشده است؟

این سامانه از طریق سازمان جهاد کشاورزی در استان ها نصب می شود. باید گفت که در آذربایجان غربی نصب آن نتیجه بخش نبود اما در آذربایجان شرقی جواب داد. دلیل آن نبود رادار هواشناسی در اردبیل است. حتی اگر سامانه نصب شود بدون رادار عملا کمک زیادی نخواهد کرد.

در مشگین شهر تست امکان سنجی آن انجام شده اما در حال حاضر نصب نشده چرا که حتی نصب آن نیازمند امکانات مکمل است.

* وضعیت فعلی برنامه نصب رادار را تشریح بفرمایید. آیا رادار هواشناسی توان پوشش کامل تغییرات جوی استان را خواهد داشت؟

برای نصب رادار ۲۰ نقطه در سطح استان انتخاب شده بود که در مطالعات نهایی به چهار مکان شامل کوه سنگر در اردبیل، شوش بلاغ در ۶۰ کیلومتری اردبیل، الله لو در مشگین شهر و شون دره سی در گرمی تقلیل یافت.

بررسی ها نشان داد در کوه سنگر پوشش ۴۰ درصد از مناطق استان، در الله لو پوشش ۵۵ درصد، در شوش بلاغ پوشش ۴۰ درصد و در شون دره سی پوشش ۸۰ درصد مناطق حادث خواهد شد. با وجود اینکه بیشتر حوادث و بلایای طبیعی در مشگین شهر بود و پوشش کامل  این شهرستان از اهداف اصلی نصب رادار به شمار می رفت اما مناسب ترین مکان برای استفاده بهینه شون دره سی در ۳۰ کیلومتری گرمی انتخاب شد.

در این مکان یابی ۲۰ درصد از مناطق استان شامل مناطق جنوبی خارج از پوشش رادار است که دلیل آن به توپوگرافی و جغرافیای منطقه بر می گردد و مکان رادار مناسب ترین است چرا که در هر صورت جنوب استان در نقطه کور واقع است و نصب رادار بعد از مطالعات گسترده در مناسب ترین مکان بوده است.

عملیات نصب رادار هواشناسی استان تا پایان سال جاری کلنگ زنی می شود. سازمان مرکزی خرید رادار با هزینه ۶۰ میلیارد ریال را عهده دار شده و قرار است اردیبهشت ماه سال آینده رادار از یکی از کشورهای اروپایی وارد استان شود.

* مشارکت استان در تامین هزینه های این تجهیز به چه شکلی است؟

تامین زیر ساخت ها از جمله مکان یابی، برج رادار، برق مورد نیاز و جاده سازی قرار است توسط استان انجام شود و به همین منظور از محل ماده ۱۰ مدیریت بحران درخواست ۱۰ میلیارد ریال شد و مورد پذیرش قرار گرفت. در واقع مطالعات مقدماتی نصب رادار به اتمام رسیده و انجام مطالعات تفضیلی با هزینه کرد ۹۵۰ میلیون ریال در دستور کار است که نیمی از این هزینه  توسط استان و نیمی سازمان مرکزی تامین شود.

مقدمات کار از جمله تملک زمین، ارتباط برقی و مطالعات تفضیلی تا نیمه اول بهمن به اتمام می رسد و در صورتی که مشکلی در روند اجرای کار حادث نشود عملیات نصب رادار در دهه فجر امسال کلنگ زنی  می شود و می توانیم در نیمه نخست سال آینده نصب را به اتمام برسانیم.

* محاسن نصب رادار را بیان کنید؟ به چه دلیل استفاده برخی از تجهیزات منوط به برخورداری از رادار هواشناسی است؟

ببینید در حال حاضر هشت استان برخوردار از رادار هواشناسی است و این تجهیز می تواند زمینه ساز پایش عمودی جو را فراهم سازد.

از سویی هر قدر اطلاعات جوی بیشتر باشد پیش بینی کیفی تر است. نباید اینطور تصور شود که با آمدن رادار در اردبیل پیش بینی جوی به ۱۰۰ درصد می رسد. پیش بینی ۱۰۰ درصد ممکن نیست اما باید انتظار داشت بعد از آمدن رادار به جای محدود ماندن پایش جوی در اردبیل به پایش های زمینی پایش عمودی نیز حادث شود.

با رادار می توان وقتی سیستمی حتی در ۱۰۰ کیلومتری استان است، آن را پایش کرد و با تحلیل خود ابرها نوع و موقعیت بارش ها را استخراج کرد.

* آقای دولتی مهر ۱۱ ایستگاه هواشناسی زمینی در اردبیل فعال است. فعالیت این تعداد را برای پایش جوی در استان کافی می دانید؟ برنامه ای برای توسعه ایستگاه ها ندارید؟

دو ایستگاه فرودگاهی است که با وجود اینکه سامانه هواشناسی در فرودگاه فعال است اما زمانی می تواند با بیشترین پتانسیل فعال شود که ILS فرودگاه و روشنایی باند تجهیز شود.

دو ایستگاه از این تعداد کشاورزی است که یکی در اردبیل و دیگری در مغان نصب شده و مابقی سینوتیک است.

علاوه بر این ۱۴ ایستگاه باران سنجی خودکار و ۵۰ ایستگاه باران سنجی سنتی نیز داریم. در عین حال چهار ایستگاه هواشناسی در چهار گردنه در سطح محورهای مواصلاتی استان فعال است. ایستگاه ها در گردنه های صائین، گجل، حیران و اسالم دایر هستند.

در برنامه ششم توسعه در نظر داریم تعداد ایستگاه های جاده ای به هفت مورد افزایش یابد. با وجود اینکه ایستگاه ها در محورها و گردنه هایی که تغییرات شدید جوی دارند نصب شده اند اما در عین حال افزایش تعداد ایستگاه ها مورد نیاز است.

علاوه بر این در نظر داریم ۵۰ ایستگاه سنتی باران سنجی به ایستگاه های خودکار تبدیل شوند تا اطلاعات این تعداد نیز به صورت آن لاین احصا شود.

در توسعه امکانات در آینده نیاز به توسعه سامانه مخابراتی وایرلس نیز خواهیم داشت. در حال حاضر این سامانه پاسخگو است اما با برنامه هایی که در نظر داریم در آینده توسعه سامانه مورد نیاز خواهد بود.

* شما بارها به کمبود نیروی انسانی در هواشناسی تاکید داشته اید. با توسعه امکانات این خلاء پررنگ تر نخواهد شد؟

این تاکیدات هنوز هم پابرجاست. تعداد نیروی انسانی مصوب چارت هواشناسی استان ۱۰۱ نفر است و در عمل فقط ۶۱ نفر داریم که نیمی از چارت را شامل می شود. ۱۹ نفر نیز افراد باسابقه و اصطلاحا نیروی با نام داریم که در واقع تخصص آن ها به دلیل تجربه کاری است و بعد از بازنشسته شدن عملا جایگاهشان خالی خواهد ماند. با این تعداد نیرو انجام وظایف کاری این مجموعه سخت است و گاها یک کارمند چند مسئولیت غیر مرتبط دارد.

* آیا نتوانستید از محل صرفه جویی نیروهای استخدامی جدید خود را به کار گیرید؟

در آزمون استخدامی اخیر ۱۸ نفر نیرو استخدام این دستگاه اجرایی شده است و ما منتظر اسفند ماه و تامین اعتبار لازم برای به کار گماری این تعداد هستیم. تا زمانی که اعتبار تامین نشود نمی توانیم نیروها را به کار گیریم.

یکی از مشکلات اساسی در هواشناسی استان نبود نیروی متخصص است. ما قویا یه نیروهای متخصص و آگاه به علوم روز نیاز داریم با نصب سامانه های جدید و توسعه فعالیت ها احساس نیاز به این نیروها شدت خواهد گرفت و انتظار می رود نسبت به پاسخ به این نیاز مسئولان استانی اقدام کنند.

* آیا در وضعیت فعلی راه اندازی ایستگاه های جو بالا امکان پذیر است؟

ایستگاه جو بالا در ۹ استان فعال است و شرایط آب و هوایی اردبیل راه اندازی این ایستگاه را ضروری می سازد. در ایستگاه ها ارسال هر بالن پرشده از هیدروژن برای دریافت اطلاعات جو بالا دو میلیارد ریال هزینه دارد. به طور استاندارد در دنیا روزانه چهار بالن ارسال می شود اما در استان ها روزانه یک بالن. این بالن به مدت یک ساعت در ارتفاعات بالا به پایش جوی پرداخته و اطلاعات آن لاین ارسال می شود از جمله رعد و برق و ...

باید هزینه های ارسال و تهیه بالن تامین شود تا بتوان ایستگاه جو بالا را راه اندازی کرد. این مهم می تواند در هواشناسی ارتفاعات تاثیر قابل توجه داشته باشد.

* طبق اظهارات شما پیش بینی شرایط جوی ارتفاعات در استان با وجود اینکه در یک منطقه کوهستانی هستیم بسیار محدود انجام می شود. بر این اساس برای هواشناسی گردشگری ارتفاعات حرف زیادی برای گفتن نخواهیم داشت.

توصیه های آب و هوایی گردشگری به مدیریت بحران استان، صدا و سیما و "هوا راه" اعلام می شود و مدیریت بحران تمامی اعضای ستاد بحران را درجریان وضعیت آب و هوایی قرار می دهد.

هواشناسی عضو کمیته فرعی گردشگری است و تنها اقدام فعلی را پیش بینی وضعیت جوی مناطق مختلف است. هواشناسی ارتفاعات یک بعد ازسامانه تهک است و سامانه تهک یا توسعه هواشناسی کاربردی در کنار برقرار ساختن رادار هواشناسی و ایستگاه جو بالا امکان پذیر است.

علاوه بر این نصب بلیبورد هواشناسی مورد توجه است. بر اساس این طرح راننده ای که از شهر خارج می شود در طول مسیر می تواند وضعیت جوی را مشاهده کرده و نسبت به تداوم مسیر خود تصمیم بگیرد. هر تابلو جهت تهیه و نصب به یک میلیارد ریال هزینه نیاز دارد که در صورت تامین نسبت به اجرای آن اقدام خواهد شد.

در قدم اول قول مساعد فرمانداری نیر برای نصب یک تابلو در این شهرستان اخذ شده و انتظار می رود تا سال آینده حداقل یک تابلو بیلبورد هواشناسی در جاده اردبیل – نیر نصب شود.

* برخی بر این عقیده اند که هواشناسی در گزارشات و اطلاعات خود از اطلاعات سایت ها و ماهواره های هواشناسی خارجی استفاده می کند. نظر شما را در این خصوص بشنویم.

مطابق استاندارد ها ۱۰ دقیقه به ساعت گرینویچ اطلاعات هواشناسی ما به دنیا مخابره می شود. و برعکس اطلاعات هواشناسی دنیا در اختیار ما قرار می گیرد. کدهای هواشناسی در همه جای دنیا مشترک و قابل فهم برای متخصصان است. ما به پیش بینی هواشناسی سایت ها و ماهواره ها اعتقاد نداریم اما از نقشه های هواشناسی سایت های معتبر در تحلیل شرایط جوی استفاده می کنیم. به این دلیل که کارشناسان ما در منطقه هستند و بسیار بیش از سایر مناطق تغییرات جوی را می توانند تحلیل کنند. باید تاکید کنم پیش بینی نهایی چنین سایت هایی قابل اتکا نیست.

* طی ماه های اخیر بحث اختلال در روند هواشناسی از طریق پارازیت ها مطرح بوده است. چقدر از فعالیت مناسب رادار هواشناسی استان در آینده اطمینان دارید؟

پارازیت می تواند در عملکرد رادار اختلال ایجاد کرده و مانع از پایش جوی شود، اما تاکنون اختلالی در پایش شرایط جوی استان به دلیل پارازیت ثبت نشده است. مکان رادار نیز بر اساس استانداردها و شاخص های متعددی انتخاب شده و انتظار می رود مبرا از نفوذ پارازیت احتمالی باشد.

* آیا وقوع پدیده های نادر جوی در استان پیش بینی می شود؟

با وجود اینکه نواسانات جوی داریم اما پدیده های نادر اتفاق نیفتاده است. در ۳۰ سال گذشته دو بار دمای منفی ۳۴ درجه و یک بار ۴۴ درجه تجربه شده است. هنوز هم در گستره استان تفاوت دمایی قابل توجهی تجربه می شود اما اینکه یک پدیده نادر جوی اتفاق افتاده باشد یا قرار باشد اتفاق بیفتد تحلیل نشده است.

باید گفت با وجود اینکه نوسانات و تغییرات اقلیمی داریم اما نابهنجاری اقلیمی نداریم.

* چقدر وقوع زمین لرزه در اردبیل را در افزایش دمای کلی این منطقه طی سال های گذشته تاثیر گذار می دانید؟

این موضوع قابل تحلیل است اما تاکنون تحلیل مناسبی از آن صورت نگرفته است. در مقایسه سال زراعی جاری با دوره آماری هفت دهم درصد کاهش درجه حرارت در اردبیل ثبت شده این در حالی است که به نسبت سال گذشته درجه حرارت با دو دهم درصد افزایش همراه است. دمای هوا در استان اردبیل به تبعیت از تمامی نقاط کره زمین رو به افزایش بوده اما اینکه دلایل این افزایش چه عواملی بوده نیازمند مطالعه است.

* در پایان وضعیت بارش ها در استان را به نسبت سال گذشته و دوره آماری بیان کنید. آیا پیش بینی نسبی از وضعیت بارش سال آینده در دست داریم؟

بارش در سال جاری به نسبت دوره آماری با تقریب ۱۰ سال ۱۰.۳ درصد افزایش نشان می دهد. و به نسبت سال گذشته ۲۲.۲ درصد افزایش بارش داریم. انتظار می رود تا پایان سال بارش ها به صورت نرمال تداوم داشته باشد. برای سال آینده پیش بینی نسبی در دست نیست و به صورت کلی نرمال بودن بارش ها عنوان می شود. پیش بینی ها معمولا در کوتاه مدت و میان مدت که نهایتا تا ۱۰ روز است قطعیت دارد.

.........................................................

گفتگو و عکس: محمد میرزایی ناطق - ونوس بهنود