سرنوشت مبهم دانشگاه‌ فرهنگیان‬

 

از دی ماه سال ۹۰ که دانشگاه فرهنگیان تاسیس شد تا به امروز، دانشگاه فرهنگیان همواره با مشکلات و فراز و فرودهایی مواجه بوده است.

‫به گزارش جهان به نقل از «خبرگزاری دانشجو»، این دانشگاه که سه سال پیش با تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی و با تجمیع کلیه مراکز تربیت معلم سراسر ایران تأسیس شد و از سال ۱۳۹۱ شروع به کار کرد، وظایف مختلفی از جمله استقرار نظام ملی تربیت معلم و راه اندازی دانشگاه ویژه فرهنگیان با رویکرد آموزش تخصصی و حرفه‌ای تربیت محور توسط وزارت آموزش و پرورش با همکاری دستگاه های ذی‌ربط، طراحی و ارتقای نظام تربیت حرفه‌ای معلمان در آموزش و پرورش با تاکید بر حفظ تعامل مستمر دانشجومعلمان با مدارس و نهادهای علمی و پژوهشی در طی این دوره و فراهم آوردن امکان کسب تجربیات واقعی از کلاس درس و محیط‌های آموزشی و جلب مشارکت دانشگاه‌های برتر و حوزه‌های علمیه در امر تربیت تخصصی-حرفه‌ای و دینی معلمان، کارشناسان دارد.

این دانشگاه که به صورت هیات امنایی اجرا می شود، در سال تاسیس، با جذب ۲۵ هزار دانشجوی متعهد خدمت کارش را آغاز کرد.

از آن جا که تعلیم و تربیت یکی از اساسی ترین موضوعات مورد توجه نظام بوده و هست، دانشگاه فرهنگیان یکی از ارکان مهم تلقی می شود. این اهمیت را می توان در کلام رهبری و توجهی که ایشان به دانشگاه فرهنگیان نشان داده اند می توان پیدا کرد. ایشان درباره این دانشگاه می فرمایند: "مسأله ى دانشگاه فرهنگیان هم خیلى مهم است؛ این هم از جمله ى چیزهائى است که باید به طور جدى به آرایش درونى آن توجه شود.

معلم اگر شخصیت خودش ساخته نباشد، نمی تواند به متعلم خود، به مخاطب خود چیزى بدهد. اینجا شخصیت معلمین ساخته می شود.

اگر چه این دانشگاه در ذیل آموزش و پرورش تعریف شده است و مربوط به آموزش و پرورش است، لیکن آموزش عالى باید همه ى پشتیبانى هاى ممکن را از این دانشگاه ها بکند. اینها کارهائى است که در زمینه ى آموزش و پرورش باید انجام بگیرد."

با تمام این تفاسیر، حوزه آموزش و پرورش و تعلیم و تربیت، حوزه پرتنش و پرچالشی بوده و هست. دانشگاه فرهنگیان هم از این قاعده مستثنی نشده و هر از گاهی دچار تلاطم می شود. اما مشکلی که اخیرا در مورد این دانشگاه پیش آمده و واکنش منفی بسیاری از صاحبنظران و منتقدان را به همراه داشته است، پیشنهاد لغو قانون تعهد خدمت در آموزش و پرورش است. به موجب قانون تعهد خدمت در آموزش و پرورش، دانشجویانی که با هزینه دولت درس می خوانند، پس از فارغ التحصیلی به استخدام آموزش و پرورش درمی آیند و تنها از این دانشگاه یعنی دانشگاه فرهنگیان است که معلم بیرون می آید.

بحث لغو قانون تعهد خدمت، بحث جدیدی نیست. این قانون چند سال پیش هم مورد بحث بود و اتفاقا لغو هم شد اما در سال ۹۱، تعهد خدمت بار دیگر احیا شد.

دلیل این که رییس سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور، محمد باقر نوبخت، طی نامه ای به جهانگیری خواستار لغو این قانون شده، کم کردن هزینه های دولت است و البته این که دانشجویان فارغ التحصیل از دانشگاه های دیگر نیز بتوانند در آموزش و پرورش استخدام شوند.

لغو قانون تعهد خدمت و باز شدن راه فارغ التحصیلان دانشگاه ها به آموزش و پرورش

در شرایط کنونی، تنها کسانی می توانند شغل انبیا یعنی معلمی را داشته باشند که در کنکور، دانشگاه فرهنگیان را برای ادامه تحصیل انتخاب کنند و از این دانشگاه فارغ التحصیل شوند. اما در صورت لغو قانون، همه دارندگان مدارک دانشگاهی می توانند این شغل را انتخاب کنند.

این اتفاق شاید از جهاتی اتفاقی میمون و مبارک باشد چرا که رتبه های مختلف با تخصص های مختلف و تجربه های تحصیلی مختلف و علم و دانش متفاوت، می توانند به عنوان دبیر انتخاب شوند و تنها با یک دوره کوتاه هماهنگی، این شغل را برگزینند.

علاوه بر آن موافقین لغو قانون تعهد خدمت آن هایی هستند که معتقدند دانشجویان دانشگاه فرهنگیان صرفا به خاطر تامین شغل وارد آن دانشگاه می شوند و همین انگیزه شغلی است که کیفیت کار آن ها را پایین می آورد.

اما این تصمیم، در مقطع کنونی کاری منطقی به نظر نمی رسد. چرا که دانشگاه فرهنگیان که بر اساس قانون تصویب شده و با هزینه زیاد راه اندازی و برپا شده، حالا موجودیت خود را از دست می دهد و علاوه بر نامشخص بودن سرنوشت دانشجویان فعلی این دانشگاه، سرنوشت آینده ی خود دانشگاه هم گنگ می شود.

تغییر ماهیت دانشگاه فرهنگیان و ایجاد سردرگمی

مخالفان لغو قانون تعهد خدمت تعدادشان کم هم نیست معتقدند که این اتفاق، موجب از بین رفتن دانشگاه فرهنگیان می شود. سلیمی، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس معتقد است لغو قانون متعهدین به خدمت دانشگاه فرهنگیان کیان این دانشگاه را زیر سوال می‌برد و این تصمیم با فلسفه وجودی دانشگاه فرهنگیان کاملا مغایر است.

وی در خصوص اظهارات مطرح شده در ارتباط با اینکه شرط پذیرش معلم از دانشگاه فرهنگیان برداشته شود تا بتوان از تمامی دانشگاه ها برای آموزش و پرورش نیرو جذب کرد می گوید: به نظر من باید مقداری با تانی در این رابطه تصمیم گرفت چرا که باید در نظر داشته باشیم که زمانی که دانشگاه فرهنگیان را تاسیس کردیم هدف از تاسیس این دانشگاه این بود که به دلیل اینکه شغل معلمی آموزش های ویژه می طلبد و فوق العاده تخصصی است این دانشگاه این نیروها را تربیت کند.

عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی تصریح می کند: همین افراد سال گذشته علی رغم وجود قانون از استخدام حق التدریس ها ممانعت کردند با این استدلال که دانشگاه فرهنگیان نیرو به بدنه آموزش و پرورش تزریق می کند اما اکنون می بینیم که با چنین تصمیمی مشخص می شود که این امر تنها یک بهانه بوده است و به دنبال مسیر دیگری هستیم.

وی می افزاید: با این تصمیم دیگر نه تضمینی برای استخدام معلم از دانشگاه فرهنگیان و سایر دانشگاه ها وجود دارد و این تصمیم با فلسفه وجودی دانشگاه فرهنگیان کاملا مغایر است.

سخنگوی کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس هم معتقد است که نباید به معلمی همانند سایر شغل ها نگاه کردو ما باید معلم تربیت کنیم به این معنا که کسی که هنر معلمی می داند پرورش یابد و این آرزو ما، نظام و رهبری است و اساس هدف تاسیس دانشگاه فرهنگیان نیز همین موضوع بودکه از این نگاه و منظر اگر بخواهیم دانشگاه فرهنگیان را حذف کنیم قطعا یک اشتباه استراتژیک است.

قاسم جعفری در ارتباط با شرط لغو پذیرش معلم از دانشگاه فرهنگیان گفت: این موضوع و مسئله ای که مطرح شده را می توان از دو بعد نگاه کرد، که هم از بعد سیاسی و هم از بعد فنی و تخصصی می توان در خصوص آن اظهارنظر کرد.

سخنگوی کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: اینکه پشت پرده نامه آقای نوبخت نگاه سیاسی قرار داشته یا نه اطلاعی ندارم اما باید برگردیم به تعبیر زیبای مقام معظم رهبری در خصوص جایگاه معلمی که فرمودند نباید به معلمی همانند سایر شغل ها نگاه کرد بلکه معلمی عشق است، شور است و ما باید معلم تربیت کنیم به این معنا که کسی که هنر معلمی می داند پرورش یابد و این آرزو ما، نظام و رهبری است که کسانی در عرصه تدریس پرورش یابند که هنر معلمی داشته باشند و اساس هدف تاسیس دانشگاه فرهنگیان نیز همین موضوع بود.

وی افزود: از این نگاه و منظر اگر بخواهیم دانشگاه فرهنگیان را حذف کنیم قطعا یک اشتباه استراتژیک است.

جعفری در ادامه بیان داشت: اما بخش قابل تامل دیگری نیز در خصوص این موضوع وجود دارد که آیا دانشگاه فرهنگیانی که امروز قرار دارد آیا آرمان های نظام ودغدغه های آن را برآورده می سازد یا خیر که اگر با یک دید منطقی نگاه کنیم شاید شرایط امروز دانشگاه فرهنگیان شرایط آرمانی نظام جمهوری اسلامی نیست.

دانشجویان: تکلیف ما را مشخص کنید

بزرگترین قربانیان لغو قانون تعهد خدمت، دانشجویان فعلی دانشگاه فرهنگیان هستند. کسانی که با رتبه های نه چندان پایین و به خاطر علاقه به شغل معلمی وارد این دانشگاه شده اند و الان، از سرنوشتشان نگرانند.

در این که تضمین موقعیت شغلی بعد از فارغ التحصیلی یکی از انگیزه های دانشجویان برای انتخاب این دانشگاه است شکی نیست اما این برداشت که دانشجویان صرفا به خاطر مسائل این چنینی وارد این دانشگاه می شوند و علاقه ای به شغل دبیری ندارند، ادعای درستی نیست.

در همین باره دانشجویان معترض دانشگاه فرهنگیان بیانیه ای را صادر کردند. در متن این بیانیه آمده است:

با توجه به بیانات مقام معظم رهبری در مورد اهمیت دانشگاه فرهنگیان و وضوح ضرورت تشکیل و تداوم آن و همچنین اهمیّت نظام تعلیم و تربیت و جایگاه معلم در هر جامعه – که از چشم هیچ کار‌شناس و مسئولی پوشیده نیست – تخصیص هرگونه منبع مالی، نه تنها هزینه‌ای مازاد نبوده، بلکه در دراز مدت باعث کاهش هزینه‌های دولت خواهد شد.

حال سوال ما از آقای نوبخت به عنوان معاون توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور این است آیا لغو تعهد استخدام فارغ التحصیلان دانشگاه فرهنگیان و جذب معلمان مورد نیاز آموزش و پرورش از طریقی غیر از دانشگاه فرهنگیان، باعث کاهش هزینه‌های دولت شده و کسری بودجه را جبران خواهد کرد یا بالعکس در طولانی مدت هزینه‌های بیشتری بر دوش دولت خواهد گذاشت؟

بد نیست نگاهی به سند تحوّل بنیادین آموزش و پرورش داشته باشیم. در ابتدای این سند، ذیل «بیانیه ماموریت آموزش و پرورش» آمده است که «این نهاد ماموریت دارد با تاکید بر شایستگی‌های پایه، زمینهٔ دستیابی دانش آموزان را به مراتبی از حیات طیّبه در همه ابعاد فردی به صورت عادلانه و اثربخش فراهم سازد. انجام این مهم، نقش زیرساختی در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی خواهد داشت.»

پس بدیهی است که صرف هرگونه هزینه در این بخش، سرمایه گذاری محسوب می‌شود. همچنین که کشور‌هایی مانند ژاپن، انگلیس، فرانسه، سوئد، ترکیه و افغانستان بودجه زیادی را برای سرمایه گذاری در نظام تعلیم و تربیت در نظر گرفته‌اند.

مسئلهٔ دیگر، مگر نه اینکه وزارتخانه‌های مهمی چون دادگستری، دفاع، اطّلاعات و امور خارجه وظیفهٔ تربیت نیروی مورد نیازشان را، خود به عهده دارند؟ حال چطور ممکن است وزارت آموزش و پرورش به عنوان تنها متولی امر تعلیم و تربیت در کشور، حق تربیت نیروی مورد نیاز، طبق معیار‌های خود را نداشته باشد؟ آیا دانشجویی که در دانشگاه دیگری تحصیل کرده، ولو از نظر علمی بالا باشد، می‌تواند فقط با گذراندن دوره‌ای یکساله عهده دار مسئولیت مهم معلمی شود؟

واضح و مبرهن است که شخصیت معلم در طول یک سال قابل شکل گیری نبوده و معلمی که شخصیت خودش ساخته نباشد نمی‌تواند به متعلّم خود چیزی یاد بدهد. ضمن اینکه بر اساس سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، جذب نیرو جز از دانشگاه فرهنگیان امری غیر قانونی می‌باشد.

با توجه به مطالب مطرح شده، لایحه مذکور نشان دهندهٔ عدم وجود سیاست‌های کلّی برای نظام آموزش و پرورش است.

در پایان، ما دانشجو معلمان از مسئولین تقاضا داریم به جای زیر سوال بردن دانشگاه و ناشایسته خواندن دانشجو معلمان، به دنبال آماده سازی و اجرای طرح و برنامه‌ای باشید تا بتوان به سمت اهداف عالیه سند تحول بنیادین حرکت نمود و از وضعیت موجود به اهداف متعالی این سند بنا به واقعیت رسید و به دنبال آن، دسترسی به اهداف عالیه سند تحوّل بنیادین میسّر شود.

در حال حاضر این دانشجویان با هر نیت و هدفی که وارد شده باشند، در دانشگاه مشغول تحصیلند و خیالشان از بابت دبیری و ورود به آموزش و پرورش تا پیش از مطرح شدن این قضایا روشن بود اما با مطرح شدن این پیشنهاد، سرنوشت آن ها مبهم شده و نگرانند.

حتی اگر دانشجویان دانشگاه فرهنگیان صرفا به خاطر شغل وارد این دانشگاه شده باشند، این نشان از ضعف و خلا دولت در ایجاد شغل دارد. ای کاش دولت محترم پیش از اقدامات این چنینی، ضعف های مربوط به اشتغال را مرتفع کند و بعد این ادعا را داشته باشد که دانشجویان دانشگاه فرهنگیان صرفا به خاطر شغل وارد این دانشگاه می شوند. چرا که این ادعا، عذری بدتر از گناه برای دولت تلقی می شود.